H ΔΩΡΙΔΑ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ..ΠΡΟΠΕΡΑΣΜΕΝΟΥ ΑΙΩΝΑ....

 

   Έτσι περιγράφει  τον τόπο μας ο Γάλλος GASTON DESCHAMPS , στο βιβλίο του " Η Ελλάς Σήμερον " (1898 ) .

 
 

   " Η Δωρίς είναι ιδανική δι' αυτοσυγκέντρωσιν και διά να λησμονήση κανείς τους μακρούς μονολόγους , δεν δύναμαι να την περιγράψω λεπτομερώς . Ομοίως , θα ήτο ανόητος η προσπάθεια απεικονίσεως δι' αχρώμων λέξεων των αδρών γραμμών των ορέων τα οποία διαγράφονται εις τον ουρανόν , των χειμάρων οι οποίοι χαράσσουν τας κλιτύς , των τεφρών βράχων τους οποίους ο ήλιος βάφει δοδίνως , των αποτόμων κορυφών , του ελαφρού και διαυγούς αιθέρος , των μακρινών ήχων των κωδώνων , των αργοσύρτων μελωδιών των βοσκών .

   Είναι αδύνατον να αναπαρασταθούν διά λόγων αι μακριναί φωναί των γυναικών αι οποίαι εργάζονται εις τους αγρούς και αι υψηλαί κορυφαί αι οποίαι κατά την δύσιν του ηλίου αποκτούν χρυσούν " φωτοστέφανον ",τα μικρά και επισφαλή μονοπάτια , τα δάση των πυκνών δρυών με τα λαμπερά φύλλα και τας ακτίνας του ηλίου αι οποίαι φθάνουν ως την γην ως σταγόνες φωτός .

   Οι ξένοι οιν οποίοι διέκριναν από  την κουπαστήν των ατμοπλοίων τας ακτάς της Πελοποννήσου και των αγόνων Κυθήρων και έκαμαν μικράν εκδρομήν εις την Αττικήν σημειώνουν συνήθως εις τα ημερολόγιά των : " Η Ελλάς είναι η χώρα η οποία στερείται υδάτων και δένδρων ".

   Με κίνδυνον να θεωρηθώ παραδοξολόγος , τολμώ να ισχυρισθώ ότι εύρον εις τας κοιλάδας της Δωρίδος το μουρμούρισμα των πηγών και την δροσιάν του πλατάνου . Τα ύδατα εκεί κυλούν ζωηρώς εις μικρά ρυάκια τα οποία διαγράφουν αργυράς ταινίας μεταξύ των αμπέλων και των ανθισμένων θάμνων .

   Αναπαύεται ο ταξιδιώτης , μετά τον καύσωνα της ημέρας , πλησίον των μικρών ποταμών οι οποίοι κυλούν γάργαροι επί της κοίτης εκ λίθων . Ο ήχος των είναι μουσικός και φέρει γαλήνην και ανάπαυσιν μετά την κούρασιν εκ των καθέτων ακτίνων του ηλίου . Οι κάτοικοι 'εχουν θέσει τα ύδατα εις υδραγωγεία , η μάλλον ανοικτούς ξύλινους αγωγούς υδρεύσεως . Εις την Ανατολήν οι άνθρωποι γεύονται το ύδωρ ως ημείς γευόμεθα τον οίνον . Ο χωρικός ο οποίος ξεδιψά εις κρυσταλλίνην πηγήν είναι ο ευτυχέστερος άνθρωπος του κόσμου . Ένα παλληκάρι μου έλεγε : " Με αυτό το νερό , κύριε , δεν χρειάζεται ούτε ψωμί ! "

   Διά να θαυμάση κανείς εν τω συνόλω της την επαρχίαν Δωρίδος  και την κοιλάδα του Μόρνου , ποταμού αγνώστου και ωραιοτάτου , πρέπει να ανέλθη μέχρι του χωρίου Μαύρο Λιθάρι εις υψόμετρον 1.176 μέτρων . Η τύχη ηθέλησε να ευρίσκωνται εις το σημείον εκείνον διακόσιαι κεραμοσκεπείς οικίαι . Ο πολιτισμός ωδήγησεν εκεί διδάσκαλον , ειρηνοδίκην , απόσπασμα Χωροφυλακής , με επικεφαλής λοχίαν των Ευζώνων και ωπλισμένον με τυφέκιον Γκρά .

   Εις το κατάστημα του χωρίου τούτου ανευρίσκονται μελανοδοχεία , κονδυλοφόροι , κλωσταί και πολλά άλλα παραδόξως σύγχρονα αντικείμενα .Ευτυχώς υπάρχουν και άλλα πράγματα εις το Μαύρο Λιθάρι . Από το σημείον εκείνο , η θέα είναι αληθώς μεγάλη , πράγμα μάλλον σπάνιον εν Ελλάδι .

   Τα όρη συμπλέκουν τας καμπύλας των και ομοιάζουν προς βίαια γιγαντιαία κύματα . Βαθεία τομή χαράσσει βάραθρον μεταξύ των ορέων Κόραξ και Γκιώνα και σημιεοί την κοίτην του Μόρνου . Τα όρη αυτά αποτελούν ίδιον κόσμον και θα ήτο ματαία η προσπάθεια περιγραφής των . Εν τούτοις , είναι εύκολον να διακρίνη σαφείς ζώνας . Υψηλά , εις τας δύο πλευράς του βαράθρου υπάρχουν τεράστιοι τεφροί βράχοι οι οποίοι λάμπουν εις τον ήλιον . Αι επιφάνειαί των είνα ανώμαλοι , διακόπτονται υπό σχσμών ως υπό πτυχών , και εις τας κοιλότητας υπάρχει χιών και σκιαί . Το σύνολον διαγράφεται ως δαντέλλα επί του καθαρού γαλανού ουρανού .

   Η γραμμή της Γκιώνας είναι ηρεμοτέρα και ευρυτέρα . Αντιθέτως  ο Κόραξ είναι σύνολον οξειών κορυφών αι οποίαι καταλήγουν εις την υψηλοτέραν όλων , η οποία ομοιάζει προς κωδωνοστάσιον ναού . Εις τας κλιτύς οι βράχοι δημιουργούν εξαρτήματα και αγρίας κοιλότητας . Η χιών άλλοτε καλύπτει τας κορυφάς και άλλοτε εις τας κοιλότητας και εκτείνεται ως υγρός άργυρος ο οποίος εχύθη εις "καλούπι " .

   Χαμηλότερον , κάτω από τους κατολισθήσαντας βράχους , τα έλατα υψούνται πυκνά και αριστοκρατικά , προσθέτουν σκιάν εις το θέαμα και το βαθύ πράσινο χρώμα των διακόπτεται μόνον από τα ξέφωτα . Μετά τα δάση , εις τον μυχόν της κοιλάδος , τα ρέοντα ύδατα λάμπουν καθώς κυλούν μεταξύ του χόρτου . Ο αραβόσιτος φύεται εις την μεγάλην έκτασιν και οι αγροί χωρίζονται εκ σειρών δρυών και ελαιών .

   Η θερμότης του ηλίου μετριάζεται εκ της ψυχρότητος των κορυφών . Ζωηρός , σχεδόν παγερός άνεμος μαστιγώνει το πρόσωπον και έχει οσμήν τηκομένης χιόνος . Αι νύκται εις το Μαύρο Λιθάρι είναι ψυχραί .Και είναι πολύ παράδοξον το θέαμα των κατοίκων του χωρίου , ενωρίς την πρωίαν , όταν κυκλοφορούν με την κάπαν των και φυσούν τα δάκτυλά των διά να θερμανθούν . Είναι απίστευτος εμπειρία εν Ελλάδι κατά τον Ιούλιον .

   Εις την περιοχήν αυτήν , το παρελθόν είναι τόσον αναμεμιγμένον με το παρόν , ώστε υποχρεούται κανείς να προβή εις αφαίρεσιν διά να διακρίνη μεταξύ αυτών . Από της τραπέζης όπου γράφω , διακρίνω από το παράθυρον τον σκοτεινόν όγκον της Οίτης , η οποία καλύπτεται υπό δασών , την κοιλάδα του Σπερχειού , ευρείαν έρημον όπου φύονται μόνον κάλαμοι και όπου υπάρχουν πολλά επικίνδυνα έλη και εις το βάθος τα όρη τα οποία σχηματίζουν απότομον υείχος και κλείουν εις τον ορίζοντα από το Καλλίδρομον και τας Θερμοπύλας μέχρι των υψηλών βράχων του Τυμφρηστού . Από την άλλην πλευράν διακρίνεται ο Μαλιακός κόλπος , η κυανή θάλασσα και η γραμμή της Ευβοίας....." .

   Έτσι είδε τη Δωρίδα , και το κατέγραψε , ο Γάλλος συγγραφέας το 1898 , κι'  αυτό που αβίαστα..ξεπηδάει , απ' τη..γλαφυρή του περιγραφή , είναι η ..απέραντη ομορφιά της Δωρικής γής... "

  Κώστας Ευθ. Καψάλης

  Λιδορίκι